Siapa sangka, Terengganu di bawah tanah yang subur ini, terdapat kekayaan yang sangat bernilai iaitu unsur nadir bumi (REE) yang memainkan peranan penting dalam pelbagai industri moden abad ini, daripada elektronik hingga teknologi hijau. Kenapa unsur tersebut dianggap begitu bernilai dan sentiasa menjadi topik hangat setiap kali dibahaskan di dewan negeri mahupun rakyat? Ini kerana kumpulan unsur nadir bumi terdiri daripada elemen-elemen yang sangat jarang dijumpai dalam kerak bumi! Termasuk Scandium (Sc), Yttrium (Y), serta kumpulan unsur lantanida dan aktinida. Setiap unsur ini mempunyai sifat unik yang memberikan nilai tambah dalam aplikasi teknologi, seperti kekuatan magnetik, kestabilan termal, dan kemampuan penghantar. Di negeri Terengganu, kajian dan penemuan terkini menunjukkan bahawa terdapat potensi besar untuk kehadiran unsur nadir bumi dalam tanah dan batuan di beberapa kawasan seperti Setiu, Hulu Terengganu, Marang, Dungun, dan Kemaman.  Sekali gus, membuka peluang besar bagi negeri Terengganu untuk memanfaatkan sumber daya alamnya yang kaya ini dalam pembangunan industri dan teknologi. Penemuan ini juga telah membuka peluang ekonomi baru bagi negeri itu. Dengan menggali dan memanfaatkan sumber daya alamnya yang berharga, Terengganu berpotensi menjadi pemain penting dalam industri global yang bergantung pada unsur-unsur nadir bumi. Menurut Menteri Besar Terengganu, Dato’ Seri Dr Ahmad Samsuri Mokhtar, ketika menjawab soalan bertulis Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN) Jerteh, Dr Riduan Mohamad Nor pada Mesyuarat Pertama Penggal Pertama Dewan Undangan Negeri Ke-15 tahun 2023, unjuran potensi REE telah dilakukan melalui Kajian NR-REE di Malaysia yang dimulakan oleh Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia (JMG) pada tahun 2014 dengan kerjasama daripada Academy of Science Malaysia (ASM). “Kajian yang dilakukan terhadap kawasan tanah luluhawa granit di daerah Setiu, Hulu Terengganu, Marang, Dungun dan Kemaman, menunjukkan bahawa kawasan yang berpotensi tersebut mempunyai keluasan 1,437,500 ekar dan dapat menghasilkan sebanyak 7,187,500 tan REE. “Kerajaan negeri sentiasa memandang ke hadapan dalam perlombongan REE di Terengganu dengan menubuhkan Majlis Mineral Unsur Nadir Bumi (REE) Negeri Terengganu sebagai platform dalam menangani urusan berkaitan dengannya,” jelasnya. Meskipun kekayaan ini menawarkan peluang yang menggiurkan, ia juga datang dengan tanggungjawab besar! Perlu dilakukan pengurusan sumber daya yang bijaksana dan berkesan untuk memastikan manfaat jangka panjang bagi negeri dan penduduknya. Ini termasuk mempertimbangkan impak alam sekitar, pembangunan infrastruktur, dan pembangunan kemahiran tempatan untuk mengambil bahagian dalam industri ini. Dengan pemahaman yang lebih baik tentang pentingnya unsur nadir bumi dalam industri global, Terengganu dapat menjadi pusat penting bagi penelitian, pembangunan, dan pengeluaran unsur-unsur ini. Pelaburan yang sesuai dan dorongan inovasi, negeri ini berpotensi memimpin dalam pembangunan teknologi yang lebih lestari dan inovatif. Exco Pelaburan Terengganu, Mohd Nurkhuzaini Ab Rahman ketika dihubungi Urus Setia Penerangan Darul Iman (UPDI) berkata, syarikat peneraju utama Teknologi Super Magnet di Korea Selatan, Star Group Industry Co. Ltd yang menduduki tempat ketiga di peringkat global telah bersetuju untuk membina kilang berkait pemprosesan unsur nadir bumi (REE) berhampiran Pelabuhan Kemaman. “Pembinaan kilang tersebut dijangka bermula seawal suku ketiga tahun 2024 dan tanah lokasi kilang itu dibina merupakan milik anak syarikat kerajaan negeri, EPIC Berhad. "Pihak Star Group juga telah melawat lokasi berkenaan dan telah memberikan persetujuan untuk menyewa tanah seluas kira-kira 100 ekar bagi tujuan pembinaan kilang mereka di situ," ujarnya. Pelaburan dalam industri unsur nadir bumi di Terengganu mempunyai beberapa kelebihan yang dapat membuka peluang pekerjaan bagi penduduk tempatan. Industri ini memerlukan pelbagai jenis pekerja mulai dari ahli geologi, jurutera perlombongan, ahli kimia dan pelbagai lagi. Ini mencipta peluang pekerjaan yang pelbagai sesuai dengan latar belakang dan kemahiran penduduk tempatan. Kesimpulan daripada rencana ini, pelaburan dalam industri unsur nadir bumi di Terengganu tidak hanya menciptakan pekerjaan, tetapi juga memberikan dampak positif yang besar pada pembangunan ekonomi dan sosial di negeri tersebut. Muhammad Hafizuddin Rosli | Wartawan TRDI.

Kementerian Kewangan pada awal April lalu memaklumkan Kerajaan Persekutuan sudah membayar sejumlah RM302 juta wang royalti petroleum (disebut wang ehsan) kepada Terengganu setakat Mac 2024. Perkara itu kemudiannya disahkan oleh Menteri Besar, Dato’ Seri Dr Ahmad Samsuri Mokhtar dalam kenyataan balas dan ucapan penggulungan di Persidangan Dewan Undangan Negeri Terengganu baru-baru ini. “Begitu juga pada tahun ini 2024, Kerajaan Persekutuan membayar sebanyak RM301.7 juta berbanding anggaran RM762 juta untuk pemberian pertama, iaitu masih kekurangan RM461 juta sehingga pemberian kedua pada bulan September. “Jumlah yang diterima ini adalah sebanyak RM172.3 juta untuk emolumen, RM103.1 juta untuk projek ‘deffered and scheduled payment’ dan RM26.3 juta untuk Bayaran Insentif Awal (BIA) Kajian Sistem Persaraan Perkhidmatan Awam,” ujar Ahmad Samsuri. Pemulangan royalti ini sangat dipuji, namun apabila ia diungkit beberapa pihak dengan niat untuk ‘memalukan’ Terengganu, ia sangat tidak wajar dan tidak sedar diri. Ada juga yang berkata, Kerajaan Terengganu perlu mencari dana sendiri, tak perlu harapkan peruntukan Persekutuan. “Mujur Kerajaan Persekutuan baik hati beri dana tambahan,” katanya. Soal dana sendiri kita bahaskan di ruangan lain, di ruangan ini saya ingin menimbulkan persoalan adakah benar dakwaan ini? Jika diteliti kenyataan itu, seolah-olah duit royalti adalah duit Kerajaan Madani atau milik parti pemerintah di pusat, sedangkan tidak, ia hak Terengganu. Minyak diteroka dari kawasan Terengganu dan di proses di bumi Terengganu. Perlu kita fahami, Royalti Petroleum merujuk kepada bayaran wang tunai yang mesti dibuat oleh PETRONAS kepada kerajaan mana-mana negeri yang berkenaan sebagai balasan bagi pemunyaan dan hak, kuasa, kebebasan dan keistimewaan eksklusif untuk mengeksploit, mendapatkan dan memperoleh petroleum sama ada di  pantai atau di luar pantai Malaysia. Terengganu berhak ke atas Royalti Petroleum ini kerana telah disempurnakan Surat Cara Pemberian Hak, Kuasa, Kebebasan dan Keistimewaan Berkenaan dengan Petroleum antara Kerajaan Negeri Terengganu dan PETRONAS pada 22 Mac 1975. Bahkan terdapat tiga dokumen penting yang menjadi bukti bayaran Royalti Petroleum ini perlu dibuat, iaitu (1) Akta Kemajuan Petroleum 1974 (Akta 144), (2) Surat Cara Pemberian Hak, Kuasa, Kebebasan dan Keistimewaan Berkenaan dengan Petroleum yang telah disempurnakan dan (3) Perjanjian antara mana-mana negeri dengan PETRONAS. Hak Terengganu ke atas lima peratus hasil minyak ini juga turut disahkan oleh ramai tokoh negara, antaranya Perdana Menteri Malaysia ke-2, Tun Abdul Razak Hussein, Bekas Pengasas PETRONAS, Tan Sri Tengku Razaleigh Tengku Mohd Hamzah dan bekas Ketua Hakim Negara, Tun Mohamed Salleh Abas. Sehubungan dengan itu, berdasarkan catatan dan bukti ini, boleh kita fahami duit royalti adalah hak rakyat dan kerajaan Terengganu, bukan milik parti pemerintah dan Kerajaan Persekutuan. Jadi, amat malang jika ada pihak bertindak ‘memalukan’ diri sendiri dengan mengatakan duit itu milik mereka, Terengganu hanya mendapat ihsan Kerajaan Persekutuan, umpama pencuri yang mengaku hasil curian adalah miliknya. Untuk rekod juga, jika dikira nilai sebenar royalti yang patut dibayar kepada Terengganu berdasarkan dokumen-dokumen rasmi, Kerajaan Persekutuan masih berhutang dengan Kerajaan Terengganu sebanyak RM1.182 bilion. Ini kerana anggaran lima peratus yang patut diterima kerajaan pada 2023 adalah RM1,524.92, tetapi hanya RM802 juta dibayar, bermakna masih berbaki RM722.74 juta. Bagi 2024 pula, pembayaran pertama iaitu sehingga Mac lalu adalah RM302 juta berbanding anggaran sepatutnya dibayar adalah RM762 juta, belum dibayar RM460.21 juta. Justeru, ini menjadikan jumlah hutang sebenar RM1.182 bilion, ini baru hutang royalti lima peratus bukan 20 peratus, belum hutang LPT2. Kita doakan semoga hutang ini dapat dilunaskan mengikut jadual dan tidak 'dibutakan' mana-mana pihak. Muhammad Husaif Mamat, K.Editor TRDI.

Isu royalti Petroleum terus hangat dibahaskan di media sosial, sama ada daripada pihak penyokong parti pemerintah di Persekutuan ataupun sebaliknya., tidak ketinggalan pakar perlembagaan. Semuanya bermula selepas Menteri Besar Terengganu, Dato’ Seri Dr Ahmad Samsuri Mokhtar di Parlimen pada Mac lalu mengatakan Kerajaan Persekutuan masih belum melunaskan sekurang-kurangnya RM700 juta royalti Terengganu. Ia kemudiannya diakui oleh Menteri Kewangan II, Datuk Seri Amir Hamzah Azizan yang memberitahu, daripada anggaran terimaan lebih RM1.5 bilion, Kementerian Kewangan hanya membayar RM786 juta untuk Terengganu. "Kerajaan Persekutuan kekal komited memastikan aliran tunai hasil petroleum diterima dikhususkan untuk tujuan pelaksanaan projek dan program untuk manfaat rakyat,” jelas Amir Hamzah menjawab pertanyaan Ahmad Samsuri. Isu ini makin memuncak selepas Kerajaan Persekutuan masih berlengah untuk melunaskan hak Terengganu, akibatnya Kerajaan Terengganu meluluskan usul menolak Akta Laut Wilayah. Penolakan itu dikatakan kerana akta berkenaan diperalat pihak tertentu di Putrajaya bagi menafikan royalti minyak yang diterima setiap tahun sebelum ini, walaupun selepas akta itu wujud dan atas nama lain bukan royalti. Sebaik akta itu ditolak, ramai pula yang ‘melompat’ keluar termasuk Pejabat Perdana Menteri yang mengatakan Akta Laut Wilayah 2012 tetap berfungsi seperti biasa walaupun Dewan Undangan Negeri (DUN) menolaknya sebulat suara.  Namun, apa yang menarik perhatian ramai adalah, ada pihak daripada kumpulan di Putrajaya bersuara menimbulkan persoalan kenapa selama 33 bulan PAS berada di dalam Kerajaan Persekutuan tiada usaha untuk menghapuskan akta tersebut sehingga boleh menghalang royalti disalur. "Salah pemimpin PAS lah kerana tidak bertindak ‘membaiki’ akta itu," demikian maksud kenyataan itu. Persoalan ini menarik untuk diteliti, kerana daripada suara itu ia ada maksud tersirat iaitu pengesahan Kerajaan Persekutuan memang menggunakan (memperalat) akta itu untuk tidak membayar royalti kepada rakyat Terengganu. Sedangkan jika kita soroti bicara dan janji dalam sejarah lampau sebelum pemimpin yang ada di Putrajaya hari ini mendapat kuasa, lain bunyinya. Pada Ogos 2012, iaitu selepas Akta Laut Wilayah 2012 berkuatkuasa, Ketua Pembangkang ketika itu, Datuk Seri Anwar Ibrahim berkata, royalti petroleum dan gas adalah 20 peratus dan itu diagihkan kepada negeri pengeluar minyak termasuk Terengganu. “Tertakluk HANYA KEPADA SYARAT KEWANGAN PERATURAN ‘FINANCIAL PROCEDURE’, TIADA SYARAT LAIN YANG BOLEH DIKENAKAN oleh Kerajaan Persekutuan. “Akta Petroleum sudah cukup jelas menetapkan bayaran tunai diberi kepada negeri 20 peratus seperti Sabah dan Sarawak diberi juga kepada Kelantan dan Terengganu,” kata Anwar. Adakah kenyataan ‘tiada syarat lain yang boleh dikenakan oleh Kerajaan Persekutuan’ juga merujuk kepada maksud ‘Akta Laut Wilayah 2012’ oleh Kerajaan Persekutuan dalam hal ini? Jika benar, kenapa sekarang lain pula nadanya. Kenapa pula akta itu tiba-tiba menjadi halangan untuk disalur royalti? Bayaran royalti (lima peratus daripada hasil minyak) tetap dibayar selepas tahun 2012 walaupun Akta Laut Wilayah 2012 sudah wujud pada 2012. Untuk rekod juga, selepas kewujudan Akta Laut Wilayah 2012, bayaran royalti sebanyak lima peratus sebagaimana Perjanjian 1974 tetap disalur sehingga 2022. Dalam pada itu, Pakar Perlembagaan, Dr Muhammad Fathi Yusof pula bersetuju dengan Kerajaan Terengganu yang mengatakan Akta Laut tidak boleh diguna untuk menyekat bayaran royalti kepada Terengganu. "Akta Laut Wilayah 2012 sepatutnya tidak menjadi penghalang kepada hak royalti petroleum negeri. Peruntukan akta berkenaan mengecilkan sempadan negeri boleh dianggap tidak sah kerana bertentangan dengan Perlembagaan," tegasnya. Muhammad Husaif Mamat, K.Editor TRDI.

Hasrat sebenar Datuk Seri Anwar Ibrahim sejak puluhan tahun dahulu adalah bagi mengembalikan semula royalti minyak sebanyak 20 peratus kepada rakyat Terengganu dan Kelantan, bukan lima peratus, jauh sekali kurang lima peratus seperti hari ini. Iltizam Perdana Menteri ke-10 itu direkodkan dalam ratusan ucapan beliau di seluruh pelusuk tanah air, bahkan ia tersemat indah dalam memori jutaan rakyat Malaysia.   Buktinya, rakyat Malaysia terkesima melihat kesungguhan Anwar pada Ogos 2012 apabila beliau dengan sedar berkata, "Putrajaya perlu memberikan royalti secara tunai kepada negeri-negeri terlibat berdasarkan peruntukan dalam Akta Petroleum 1974. "Berdasarkan akta berkenaan cukup jelas kerajaan tidak boleh menafikan hak rakyat di Kelantan, Terengganu.  "Pusat juga tidak berhak untuk campurtangan (dalam isu pemberian royalti minyak),” ujar Anwar dalam satu majlis di hadapan puluhan ribu rakyat. Justeru adalah tidak wajar jika ada pihak yang menafikan hasrat sebenar dan komitmen mulia bekas Ketua Pembangkang itu untuk membayar royalti minyak Terengganu dan Kelantan apabila langsung tidak menyebut tentang ucapan dan janji-janji itu dalam isu royalti petroleum. Dan sebenarnya Menteri Besar Terengganu, Dato’ Seri Ahmad Samsuri Mokhtar tidak kalut sebagaimana didakwa seorang penulis dari Utara Malaysia, sebaliknya beliau harus faham Ahmad Samsuri selaku Menteri Besar hanya membawa suara rakyat Terengganu yang mahu hak mereka dikembalikan sebagaimana tercatat dalam perjanjian 1974. Iltizam kerajaan Perpaduan untuk menokhtahkan kemiskinan tegar merupakan satu usaha murni yang wajar dipuji, namun apabila hendak menggunakan wang milik pihak lain bagi tujuan itu, ia seharuskan dibawa ke meja rundingan terlebih dahulu seperti dibuat terhadap Sabah dan Sarawak, itulah yang ditekankan Ahmad Samsuri. Langkah menggunakan duit royalti petroleum untuk menokhtahkan kemiskinan juga tidak membantutkan usaha Sabah untuk terus menuntut bayaran royalti petroleum seperti biasa, ini jelas terbukti apabila laporan Berita Harian pada 29 November 2023 menyatakan ‘Sabah Masih Runding Tuntutan Royalti Minyak’, kenyataan ini adalah selepas Sabah setuju Kerajaan Persekutuan guna hasil petroleum bantu basmi kemiskinan seperti didakwa penulis. "Selain itu, turut masih dalam perundingan ialah pembayaran tunai petroleum, mineral minyak dan medan minyak serta Akta Laut Wilayah 2012 dan hak negeri ke atas pelantar benua,” jelas Pembantu Menteri Kepada Ketua Menteri Sabah, Datuk Nizam Abu Bakar Titingan. Ini sangat berbeza dengan penulisan pihak tertentu yang dilihat mencipta persepsi songsang dengan tidak menyatakan tuntutan royalti kerajaan Sabah. Tentang pembasmian kemiskinan pula, Anwar menyatakan wang royalti disalur terus kepada rakyat. “Saya hendak bagitahu kita tidak ambil wang ehsan hak Terengganu, Kelantan, Sabah dan Sarawak. Tidak bagi kepada dia, tetapi salur ikut keadaan dan langsung kepada rakyat,” kata Anwar. Tetapi, ramai pula rakyat mendakwa mereka tidak menerima apa-apa bantuan pun daripada Kerajaan Persekutuan seperti yang mereka perolehi daripada kerajaan negeri sebelum ini. Peniaga, Mohd Shafia Yusof, 56, berkata tindakan menangguhkan bayaran itu bukan satu tindakan bijak tetapi ia menzalimi dan menyusahkan masyarakat Terengganu yang menikmati pelbagai bantuan daripada kerajaan negeri. “Melalui wang royalti segala kebajikan untuk rakyat seperti i-Belia, i-Fitri, i-Perantau, bantuan kewangan untuk orang kurang upaya (OKU) dan Lesen Memandu Terengganu Sejahtera (LMTS) dapat dilakukan sebelum ini, sekarang tiada,” katanya. Di sudut lain, ada pihak menyoal pengumuman perdana menteri bahawa kemiskinan tegar telah dibasmi di Kuala Lumpur, sebaliknya berkata hasil kaji selidik baru-baru ini membayangkan sebaliknya. “Di Kuala Lumpur saja, kami menemui kira-kira 200 orang tinggal di jalanan dalam jarak 300m,” kata Timbalan Presiden Pertiwi Soup Kitchen, Laili Ismail kepada FMT. Justeru, apakah sebab sebenar royalti milik negeri pengeluar minyak disekat? Ke manakah ia dibelanjakan? Walau apa pun, semoga janji penyaluran Wang Ehsan oleh Kerajaan Perpaduan dikotakan supaya rakyat tidak melihat kerajaan yang ada pada hari ini seperti ‘burung tiong’ yang hanya banyak berbunyi tetapi tidak mengotakan janjinya. Lidah Pengarang

Kerajaan Negeri Terengganu sebelum Pilihan Raya Umum ke-10 (PRU10) pada 29 November 1999 sentiasa menerima bayaran Royalti Petroleum setiap tahun sejak 1978.   Ini selaras dengan pewartaan Akta Kemajuan Petroleum 1974 dan Perjanjian 1975 antara Kerajaan Negeri Terengganu dan PETRONAS. Mengenai perjanjian ini, pada 12 November 1975, Tun Abdul Razak Hussein menjelaskan di Dewan Rakyat, “Mengikut perjanjian itu, tiap-tiap negeri akan menerima 5 peratus daripada nilai petroleum yang dijumpai dan diperolehi dalam kawasan perairan (onshore) atau di luar perairan (offshore) negeri tersebut, yang dijadual oleh PETRONAS ataupun agensi-agensi ataupun kontraktor-kontraktornya.”   Walau bagaimanapun, apabila PAS diberikan mandat untuk mentadbir Kerajaan Negeri Terengganu dalam PRU10, dengan tidak semena-mena Tun Dr. Mahathir Mohamed pada 26 Jun 2000 mengumumkan bahawa Kerajaan Negeri Terengganu tidak lagi berhak untuk mendapat bayaran Royalti Petroleum. Sebenarnya, pengumuman ini menyusul setelah sebelumnya UMNO Bahagian Dungun mengusulkan dalam Perhimpunan Agung UMNO pada tahun 2000 supaya royalti ini ditarik balik.   Pengumuman Tun Dr. Mahathir ini diikuti oleh pengumuman Kementerian Kewangan pada 5 September 2000 bahawa bayaran Royalti Petroleum ini tidak lagi akan diberikan kepada Kerajaan Negeri Terengganu tetapi akan disalurkan terus kepada rakyat Terengganu melalui Program Pembiayaan Wang Ehsan (PPWE).   Justifikasi yang diberikan oleh Tun Dr. Mahathir mengenai sebab mengapa Kerajaan Negeri Terengganu tidak berhak ke atas bayaran Royalti Petroleum ini adalah petroleum yang diperoleh selama ini adalah dari kawasan 100km atau lebih dari kawasan perairan negeri sedangkan dakwa beliau kawasan perairan negeri meliputi kawasan yang terletak dalam lingkungan tiga batu nautika dari tanda air surut (low water mark) sahaja.   Namun begitu, pada tahun 2011, Tun Dr. Mahathir menerbitkan memoir beliau yang mencatatkan pengakuan beliau mengenai sebab sebenar mengapa Kerajaan Negeri Terengganu tidak berhak ke atas bayaran Royalti Petroleum ini, iaitu bagi menghalang Kerajaan Negeri Terengganu di bawah PAS daripada menggunakannya untuk meningkatkan populariti mereka.   Pengakuan ini berbunyi, “Terengganu adalah pengeluar minyak terbesar di Malaysia dan lima peratus daripada hasil itu, bernilai hampir RM1 bilion setahun, pergi kepada kerajaan negeri. Kita tahu bahawa jika kerajaan negeri baru PAS dapat wang ini, mereka akan menggunakannya untuk meningkatkan populariti mereka dan mempromosi perjuangan mereka. Satu cara mesti dicari untuk menyekat mereka dari mendapat akses kepada dana ini.”   Lanjutan pendedahan mengejutkan Tun Dr. Mahathir ini, Pakatan Rakyat (PR) yang diketuai oleh DS Anwar Ibrahim serta dianggotai oleh PKR, PAS dan DAP telah mengeluarkan satu dokumen iaitu Buku Jingga sebagai pelan induk pentadbiran jangka panjang dan rangka kerja yang komprehensif PR jika ia diberi mandat untuk memerintah negara.   Dalam Buku Jingga yang dilancarkan oleh DS Anwar ini, terdapat catatan jelas mengenai “Program 100 Hari Pakatan Rakyat” di mana salah satu itemnya adalah bertajuk “20% Royalti Minyak”. Item ini memuatkan janji PR bahawa jika ia menang dalam PRU13 maka ia akan “menaikkan royalti minyak kepada Sabah, Sarawak, Terengganu dan Kelantan kepada 20%”.   Lanjutan itu, Pengerusi Majlis Pimpinan Negeri (MPN) PKR Terengganu, Azan Ismail, pada 16 September 2011 mengumumkan bahawa PKR Terengganu mahukan perjuangan menuntut royalti minyak sebanyak 20 peratus ini mengambil kira 'bayaran tertunggak' yang tidak diterima sejak 33 tahun lalu di mana jika tuntutan itu berjaya, bayaran tertunggak yang akan diperoleh Terengganu dianggarkan bernilai kira-kira RM500 bilion atau RM19 bilion setahun.   Apabila DS Najib Razak mengumumkan Kerajaan Persekutuan akan mewujudkan jawatankuasa khas bagi mengkaji pemberian royalti minyak, DS Anwar menegaskan pada 9 Ogos 2012 bahawa jawatankuasa khas ini tidak perlu, “sebaliknya Putrajaya perlu memberikan royalti secara tunai kepada negeri-negeri terlibat berdasarkan peruntukan dalam Akta Petroleum 1974.”   Jelas DS Anwar, berdasarkan akta berkenaan cukup jelas kerajaan tidak boleh menafikan hak rakyat di Kelantan, Terengganu, Pahang, Sabah dan Sarawak berhubung royalti minyak dan DS Najib Razak diharapkan untuk tidak berlengah dan berdalih, sebaliknya menyegerakan pemberian royalti tersebut.    Tambah DS Anwar, “Pusat juga tidak berhak untuk campurtangan (dalam isu pemberian royalti minyak)... langkah PM campurtangan itu tak kena.” Kata beliau lagi, “Pendirian PR jelas, seperti mana apa yang tercatat dalam Buku Jingga, iaitu kita akan agihkan 20 peratus Royalti Petroleum kepada negeri-negeri berkenaan.”   Oleh itu, berdasarkan latar belakang janji-janji DS Anwar ini, apabila beliau menjadi Perdana Menteri di bawah Kerajaan Perpaduan selepas PRU15 maka jangkaan umum ialah, jika beliau adalah seorang yang berpegang kepada prinsip beliau diyakini akan menunaikan janji untuk memberikan royalti secara tunai kepada Sabah, Sarawak, Terengganu dan Kelantan pada kadar 20 peratus yang beliau umumkan atau setidak-tidaknya pada kadar lazim 5 peratus.   Malangnya, pada 24 Februari 2023, Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Undang-undang dan Reformasi Institusi), DS Azalina Othman Said, menyatakan Kelantan dan Terengganu tidak layak menerima hasil petroleum sebanyak 5 peratus kerana perjanjian pembayaran tunai dikatakan hanya untuk petroleum yang diperolehi dalam jarak tiga batu nautika dari garis air surut.    Tindakan Kerajaan Perpaduan di bawah pimpinan DS Anwar ini jelas menunjukkan DS Anwar telah melupakan prinsip beliau. Jika dulu beliau mengecam Tun Dr. Mahathir, Tun Abdullah Ahmad Badawi dan DS Najib kerana menzalimi Kelantan dan Terengganu dalam isu pemberian Royalti Petroleum kini beliau sendiri membuat perkara yang sama. Lebih zalim lagi kerana beliau bukan sahaja berjanji akan membayarnya tetapi akan menaikkannya menjadi 20%.     Tindakan ini jelas bercanggah dengan kandungan perjanjian Kerajaan Kelantan dan Terengganu dengan PETRONAS yang jelas menyatakan PETRONAS hendaklah membayar wang tunai kepada kerajaan negeri secara bayaran tahunan sebanyak yang setara dengan jumlah 5 peratus daripada nilai petroleum yang didapati dan diperoleh di negeri-negeri tersebut. Ia juga bercanggah dengan penjelasan Tun Abdul Razak bahawa ini wajib dibuat tanpa mengira sama ada petroleum yang dijumpai dan diperolehi itu berada dalam kawasan perairan atau di luar perairan.   Lebih malang lagi, tindakan Kerajaan Perpaduan ini juga bercanggah dengan keputusan mesyuarat Majlis Kewangan Negara di bawah Kerajaan PH pada 7 Jun 2018 yang menyatakan bahawa, “Kerajaan PH akan memansuhkan program Wang Ehsan dan bayaran tunai petroleum akan disalurkan secara terus kepada Kerajaan Kelantan dan Terengganu tanpa mengambil kira status negeri tersebut yang dikuasai oleh pembangkang”.    Perbalahan antara Kerajaan Negeri Terengganu dan Kerajaan Persekutuan tidak akan berlaku jika DS Anwar dan Kerajaan Perpaduan berpegang kepada prinsip dan menunaikan janji. DS Dr. Ahmad Samsuri Mokhtar bercakap mengenai hak Kerajaan Negeri Terengganu untuk menerima Royalti Petroleum atau Wang Ehsan berjumlah RM1.524 bilion setahun. Ia adalah hak negeri.   DS Anwar sebaliknya, sambil mengakui Kerajaan Persekutuan hanya melunaskan pemberian Wang Ehsan untuk Terengganu sebanyak RM786 juta tahun lalu, bercakap benda yang tidak berkait sama sekali, iaitu mengenai Kerajaan Persekutuan tidak menyekat peruntukan kepada Terengganu, cuma bayaran tersebut diberikan terus kepada rakyat dan bukan menerusi Ahli Parlimen.   Jadi, berdasarkan kepada jawapan DS Anwar dalam isu pemberian Royalti Petroleum atau Wang Ehsan ini, maka bolehlah dirumuskan bahawa Kerajaan Perpaduan ini jauh lebih teruk daripada Kerajaan PH walaupun Kerajaan Perpaduan disaluti slogan indah “MADANI”.   EIKHWAN ALI 28 Mac 2024/17 Ramadan 1445H   _________ Penulis ialah Ketua Jabatan Penyelidikan dan Pembangunan Dasar, Terengganu Strategic & Integrity Institute (TSIS) iaitu sebuah badan pemikir milik Kerajaan Negeri Terengganu.

Oleh : Mohd Eikhwan Ali, Ketua Jabatan Pengurusan Strategik & Advokasi Dasar TSIS. Walaupun tiada pembangkang di DUN Terengganu, fungsi 'check and balance' masih boleh diwujudkan menerusi beberapa mekanisme. Antaranya telah disebut oleh YB Dato' Haji Yahaya Ali, Yang DiPertua DUN Terengganu dan YAB Dato' Seri Dr. Ahmad Samsuri Mokhtar, Menteri Besar Terengganu di Rusila pada Sabtu lepas. YB Dato' Haji Yahaya Ali secara umum menekankan tentang keperluan rakyat untuk berperanan sebagai 'watchdog' manakala YAB Dato' Seri Dr. Ahmad Samsuri Mokhtar secara lebih khusus menjelaskan berkenaan tugas 'government backbenchers' untuk memantau perjalanan dan mengawal keberkesanan pentadbiran Kerajaan Negeri.  YB Tan Sri Dato' Seri Tuan Guru Hj. Abdul Hadi Awang juga ada merumuskan hubungan tanggungjawab antara rakyat dan pemimpin ini dengan memetik ucapan Saidina Abu Bakar R.A setelah dilantik sebagai khalifah, "Sekiranya aku berbuat baik maka bantulah aku, dan sekiranya aku melakukan kesilapan, maka betulkanlah aku". Selain itu, beberapa usaha lain juga wajar dirintis supaya wujud mekanisme yang benar-benar efektif bagi menghalang penumpuan kuasa dan memastikan Kerajaan Negeri beroperasi secara telus dan bertanggungjawab. Beberapa pendekatan yang boleh dilaksanakan adalah seperti berikut : (1) Kaedah yang diperuntukkan dalam Fasal 27(2) Undang-undang Bagi Diri Kerajaan Negeri Terengganu (Bab Pertama), selain dalam situasi apabila "...tidak ada orang bukan Islam atau wanita dipilih...", ia wajar diperluaskan kepada senario apabila "...tidak ada wakil parti pembangkang dipilih..." bagi membolehkan wakil parti pembangkang ini sekurang-kurangnya bercakap dan menyertai perbahasan. (2) Mengambil kira peruntukan dalam Fasal 110 Peraturan-peraturan dan Perintah-perintah Tetap Dewan Undangan Negeri Bagi Negeri Terengganu, melantik wakil daripada parti pembangkang sebagai ahli Jawatankuasa Kira-Kira Wang Negeri atau setidak-tidaknya berstatus "Dijemput Hadir" atau "Turut Dijemput Hadir". (3) Membenarkan wakil parti pembangkang mengemukakan soalan-soalan di DUN untuk dijawab secara lisan atau bertulis dengan mempertimbangkan fasal-fasal berkaitan "Soalan-soalan" dalam Peraturan-peraturan dan Perintah-perintah Tetap Dewan Undangan Negeri Bagi Negeri Terengganu. (4) Mewujudkan sebuah jawatankuasa pemantau bebas yang dianggotai oleh pelbagai pihak termasuk wakil daripada parti pembangkang dan dengan 'term of reference' yang diperakui oleh DUN atau Kerajaan Negeri. (5) Meningkatkan kebolehcapaian rakyat kepada maklumat berkaitan perlaksanaan dan keberhasilan sesuatu program / projek yang diumumkan dalam Enakmen Perbekalan atau Ucapan Belanjawan Tahunan. Walaupun beberapa pendekatan ini boleh membentuk "semak dan imbang" dalam situasi ketiadaan pembangkang di DUN, tetapi ia mungkin tidaklah sekuat apabila adanya pembangkang yang rasmi di DUN.  Namun, keberkesanan mekanisme ini juga bergantung kepada kesediaan mereka yang berada dalam kerajaan untuk terlibat secara serius dalam dialog terbuka dan dengan nilai ketelusan dan akauntabiliti yang merupakan prinsip penting sistem demokrasi.  

Tetamu istimewa datang lagi, tinggal di rumah kita selama sebulan. Bulan Ramadan adalah sebaik-baik bulan untuk umat Islam menggandakan pahala dan mendapatkan bonus daripada Allah SWT. Ramadan boleh disifatkan sebagai bulan terbaik untuk kita menanam benih amal sebelum kita menuai hasilnya di akhirat kelak, peribahasa Arab ada menyebut : "Kamu menuai apa yang kamu tabur”. Orang yang benar-benar memanfaatkan peluang ini akan beruntung, kerana Allah SWT telah memudahkan segala urusan dan amalan dengan membelenggu syaitan dan iblis daripada mengganggu anak Adam. Nabi Muhammad SAW bersabda yang bermaksud : “Apabila tibanya Ramadan, dibuka pintu-pintu syurga, ditutup pintu-pintu neraka, diikat syaitan-syaitan” - (al-Bukhari dan Muslim). Hubungan dengan Allah hendaklah dijaga dengan sebaiknya melalui ibadat-ibadat yang telah disyariatkan seumpama melalui memperbanyakkan solat sunat seperti solat tarawih, membaca al-Quran, berzikir, qiamulail serta bersedekah. Selain ibadat, bulan puasa mengajar kita untuk lebih berhemah dalam apa sahaja tindakan kita sama ada percakapan, perbuatan mahupun fikiran kita. Tetapi realitinya ia sukar untuk diterjemahkan. Logiknya belanja kita boleh dikurang tetapi berlaku sebaliknya kerana asakan nafsu yang membuak setiap kali Ramadan. Bahkan terkadang mungkin kita lebih banyak bercakap tentang aib saudara kita di bulan Ramadan tanpa menyedari ia adalah satu tegahan daripada Allah SWT. Jangan sampai setiap kali habis Ramadan dosa kita tidak terampun, nauzubillah. Semoga Ramadan kali ini memberi seribu kebaikan untuk kita semua.   Artikel ini adalah pandangan penulis dan tidak semestinya mewakili TRDI.  

MARANG, 28 Februari - Pemimpin kerajaan hari ini diingatkan agar tidak menyalahkan pihak pembangkang jika pentadbiran Pakatan Harapan (PH) tumbang sekali lagi sebaliknya berpunca daripada kerajaan sendiri.  Ahli Parlimen Marang, Tan Sri Dato' Seri Abdul Hadi Awang berkata jika kerajaan sekarang jatuh sekali lagi, pemimpin mahupun penyokong PH tidak boleh mengatakan dek kerana 'tebuk atap' tetapi hakikatnya kerana berlaku 'atap bocor'. "Kalau jatuh lagi, jangan salahkan kami. Bukan tebuk atap, tetapi atapnya bocor, pintunya terbuka dan dindingnya pecah", ucapnya ketika sesi Perbahasan Belanjawan 2023 di Dewan Rakyat, semalam. Tambah beliau lagi, kalau partinya yang kecil bergabung dalam keadaan yang rapuh, laksana rumah berdinding kaca jangan mudah-mudahan melontar batu terhadap pihak lain bagi menutup kelemahannya yang ketara. "Ini kerana dindingnya menampakkan segala yang berlaku di dalamnya dan mudah pecah berkecai. "Kalau tanya kaji cuaca, Kilat petir datang membelah,  Kalau rumah berdinding kaca,  Jangan kacau orang sebelah.    "Kayu tengkawan dibuat rumah,  Rumah dipasang pagar berduri,  Kalau lawan di bawa ke mahkamah,  Kalau mengampu menjadi menteri. Demikian petikan ucapan beliau yang disampaikan dalam versi pantun kiasan.    

MARANG, 25 Februari - Polemik penggunaan replika senjata dan kostum ala tentera Islam ketika perarakan program tahunan Himpunan Pemuda Islam Terengganu (HIMPIT) 2023 baru-baru ini disifatkan sengaja ditimbulkan pihak yang jahil dan terpengaruh dengan Islamofobia. Ahli Parlimen Marang, Tan Sri Dato' Seri Abdul Hadi Awang, berkata jika ada orang Islam yang merasa risau melihat replika kayu atau plastik yang tidak boleh membunuh berada di tangan orang Islam, keadaan itu menunjukkan mereka itu sangat jahil murakkab. "Apa yang mereka takut sangat pada Islam ini. Seolah-seolah Islamofobia dengan pelbagai tuduhan, tohmahan, fitnah yang dilakukan. "Orang Islam yang membawa pedang kayu pun takut, sedangkan musuh Islam guna senjata nuklear yang memusnahkan, yang diharamkan oleh Islam tidak apa pula", katanya. Beliau turut mendakwa hari ini, kita menyaksikan sikap ‘double standard’ negara penjajah terhadap negara Islam dan penganut Islam di serata dunia, dengan mengehadkan kemampuan umat Islam dari segi teknologi persenjataan. Mereka lebih suka umat Islam bertari-menari dan bersukan yang berunsurkan maksiat. Katanya umat Islam terleka daripada menguasai seni mempertahankan diri dan sukan yang memahirkan pertahanan diri dan kesihatan jasad dan roh seperti memanah, menggunakan senjata, seni mempertahankan diri dan lain-lain. "Apa yang dilakukan oleh penjajah adalah semata-mata supaya umat Islam menjadi kaum yang lemah. "Terdapat dalam kalangan umat Islam yang buta al-Quran, penyakit yang lebih berbahaya daripada buta huruf. Golongan itu menjadi bodoh, kerana terpengaruh dengan agenda penjajah yang sebenarnya merupakan musuh Islam dan bersama menyebarkan kefahaman yang salah terhadap umat Islam. "Hakikatnya, umat Islam itulah golongan yang paling beradab dalam menggunakan senjata, kerana hukum syariat Islam telah menentukan sempadan dosa dan pahala dalam semua perkara. "Hal ini berbeza sama sekali dengan agama dan ideologi ciptaan manusia yang sangat lemah, sehingga menyebabkan berlaku kadar jenayah yang tidak terkawal sesama mereka, termasuklah sanggup membunuh diri sendiri", tambahnya lagi dalam sebuah siri artikel Minda Presiden di laman Facebook rasminya. Penggunaan barangan replika pedang yang hanya diperbuatkan daripada kayu 'playwood' dan kostum pakaian tentera Islam berkait perarakan pada program HIMPIT 2023 tempoh hari tular di laman media sosial sama ada Facebook, TikTok dan sebagainya sehingga menjadi trending dan 'Popular Now'. Rata-rata warga maya menyokong sepenuhnya perarakan di himpunan tersebut yang menghidupkan semangat roh perjuangan dan syiar Islam.  

Menurut kajian, budaya korupsi mengurangkan jumlah pelaburan langsung asing masuk ke dalam sesebuah negara. Pelabur asing bukan sahaja melihat kepada Indeks Persepsi Rasuah tetapi juga melihat kepada sistem negara tersebut membendung rasuah. Rasuah yang berlaku daripada peringkat tertinggi hingga paling bawah dan berakar umbi di kalangan awam dan swasta mengakibatkan hilang keyakinan pelabur terhadap integriti ekonomi negara. Bagi kebanyakan negara korup, badan kehakiman mereka terbatas dan direndahkan kuasanya kerana mendapat tekanan yang kuat daripada orang politik. Mahkamah anti rasuah khas adalah salah satu cara untuk mengatasi masalah rasuah terutama negara yang mendapat tekanan dan campur tangan politik dalam sistem kehakiman. Ada sesetengah negara menubuhkan bahagian anti rasuah khas sebagai sebahagian daripada sistem mahkamah mereka. Manakala bagi sesetengah negara lain mereka mewujudkan sebuah sistem baru yang terpisah daripada kehakiman sedia ada. Dalam kajian ini, negara yang mempunyai ‘Compressive Parallel Court’ mempunyai hubung kait yang lebih positif dengan jumlah pelaburan asing berbanding negara yang menggunakan sistem ‘First Instance Court’ dan ‘Hybrid Court’. Compressive Parallel Court dibentuk dengan mewujudkan sebuah mahkamah perbicaraan anti rasuah dan mahkamah rayuan anti rasuah di bawah satu sistem mahkamah anti rasuah. ‘First Instance Court’ dan ‘Hybrid Court’ pula tidak melibatkan mahkamah perbicaraan dan mahkamah rayuan di bawah satu sistem yang sama. Penting bagi sesebuah negara untuk menjadikan mahkamah anti rasuah sebagai satu sistem lain yang terpisah dengan sistem mahkamah sedia ada. Pelabur asing sangat memberi tumpuan kepada pemisahan institusi ini kerana mereka tidak yakin kepada integriti dan keupayaan sistem mahkamah sedia ada dalam negara yang korup. Kewujudan mahkamah khas anti rasuah ini juga perlu ditambah baik dengan pelan anti rasuah yang lebih berkesan pada zaman sekarang. Antara yang perlu diberi penekanan adalah dengan memperkasa penggunaan teknologi dalam sistem mahkamah anti rasuah. Organisasi yang menerapkan penggunaan teknologi terkini dan memastikan jejak audit yang selamat akan lebih dipercayai dan diyakini oleh pelanggan/pengguna. Teknologi bukan sahaja memudahkan capaian maklumat, malah menggalakkan ketelusan dan keterbukaan yang menyumbang kepada lapangan persaingan yang adil dan saksama. Sekiranya kewujudan mahkamah khas anti rasuah ini dapat direalisasikan oleh sebuah kerajaan yang bersih dan stabil, Malaysia akan menjadi negara tumpuan pelabur kerana integriti dan komitmen kerajaan menghapuskan budaya rasuah dalam negara. Wan Rohimi Wan Daud, Lujnah Undang-Undang Dan Hak Asasi (LUHAM).